Vücudunuz karaciğer dokusunun yabancı olduğunu fark eder ve bağışıklık sisteminiz bu ‘işgalciye’ karşı saldırıya geçer. Bağışıklığı baskılayıcı ilaçlar bağışıklık sisteminizin yanıtını zayıflatarak nakledilen karaciğerin reddine engel olur. Bununla birlikte, aynı zamanda, bağışıklığı baskılayıcı ilaçlar sizi enfeksiyonlara karşı daha eğilimli kılarlar. Bu yüzden reddi engellemek ve enfeksiyona karşı yeterli savunmayı sürdürebilmek için çelişen gereksinimler arasında bir dengeye ihtiyaç duyulur.
Neyse ki, nakledilmiş bir organı korumak için gereken bağışıklığı baskılayıcı ilaç miktarı ameliyat sonrasındaki ilk aylardan sonra düşer. Yine de bağışıklığı baskılayıcı ilaçlar, transplantasyondan sonraki birçok yıl boyunca gereklidir ve hiçbir zaman, doktorunuzun izni olmadan, dozları atlamamalı ve ilaç miktarını düşürmemelisiniz.
Tüm bağışıklığı baskılayıcı ilaçlar bazı yan etkilere neden olabilmektedir. Doktorlar, bağışıklığı baskılayıcıları içeren bir kombinasyonun her bir ilacın yan etkilerini indirgerken, aynı zamanda ideale yakın bir bağışıklığı baskılama düzeyinin korunabildiğini saptadılar. Sonuç olarak, tedaviniz muhtemelen birkaç bağışıklığı baskılayıcı ilacın bir karışımını içerecektir.
Vücudunuz karaciğer dokusunun yabancı olduğunu fark eder.
Bağışıklığı baskılayıcı (immunsupresif) ilaçlar transplantasyon ameliyatından sonra ömür boyu kullanılacaktır.
Hastaların bu ilaçlara karşı değişik reaksiyonlar vermeleri yüzünden, her bir bağışıklığı baskılayıcı rejim hastanın kişisel ihtiyaçlarına göre düzenlenir. Eğer diğer hastalar sizden farklı ya da daha çok veya daha az ilaç alıyorlarsa endişelenmeyin.
Aşağıda en yaygın bağışıklığı baskılayıcı ilaçların genel bir özetini bulacaksınız. Bu bilgi her ilacın tüm yönlerini kapsamaz ve daha başka sorularınız varsa doktorunuza ya da transplantasyon ekibinize danışmalısınız. Çoğu insanın verilen tüm yan etkileri yaşamadıklarını ve zamanla dozunuzun azaltılarak daha az yan etki yaşayacağınızı unutmayınız.

Bazı bağışıklığı baskılayıcı ilaçlar yaşam boyu kullanılırken bazıları sadece red dönemlerini tedavi etmek amacıyla kullanılırlar.

   Uzun Süreli Kullanılanlar

• Azatioprine (Imuran)
• Mycophenolate Mophetil (Cellcept)
• Prednisolone (Codelton)
• Tacrolimus (Prograf)
• Siklosporin (Sandimmun, Neoral)
• Sirolimus (Rapamune)
• Mycophenolic acid (Myfortic)
• Kortikosteroidler (prednisolone ve metilprednisolone)

Kortikosteroidler (kortizon) organ reddini önlemek için ömür boyu kullanılabildiği gibi uygun hastalarda sorun olmadığında ameliyatan sonraki 6 ay içinde kesilebilirler. Kısa süreli ve yüksek dozlarda ise rejeksiyon tedavisinde kullanılırlar. Kortikosteroidler böbrek üstü bezlerinden doğal yollarla üretilir ve çoğu dokunun normal fonksiyonu için gereklidir. Vücut 24 saatlik bir ritim içinde kortikosteroid üretir; sabahın erken saatlerindeki en yüksek konsantrasyonu gün boyunca bir düşüş izler. İşte bu nedenle, sabahları ilk olarak kortikosteroid ilaçlarınızı almanız gerekir; böylece vücudunuzun doğal ritmini yakalayabilirsiniz. Bazı hastalar kortizonu sabahları tek doz bazıları da sabah-akşam olmak üzere iki kere alabilirler. Kortikosteroidler genellikle siklosporin veya takrolimus ile kullanılırlar.

   Kortikosteroidleri Kullanma

Kortikosteroid dozunuz kilonuza, tıbbi durumunuza ve transplantasyondan beri geçen zamana göre hesaplanacaktır. Tabletleri öğünlerle birlikte alınız. Tabletleri, eğer günde bir kez alıyorsanız, sabahları kahvaltıda alınız.

   Yan Etkileri

Kortikosteroidlerin kısa süreli yan etkileri aşağıdakileri içerir:
Enfeksiyona karşı artan yatkınlık, yara iyileşmesinde bozulmalar
Ateş ve enfeksiyonun diğer belirtilerini baskılama

• Kan şekerinin artması
• Mutluluk halinden ajitasyon ve konfüzyona kadar değişen ruh hali değişiklikleri
• Bazı hallerde depresyon

Uzun dönemde kortikosteroidlerin yan etkileri, ihtiyaç duyulan toplam tedavi dozu ile ilişkili olma eğilimi gösterir. Dozaja bağlı olarak kortikosteroidler, aşağıdakilere sebep olabilir:

• Vücut yağı dağılımında bir kayma (Ensede yağlanma – şişkin yanaklar, kamburlaşmış sırt)
• Kemik incelmesi ve zayıflaması, kas güçsüzlüğü
• Yüksek kan basıncına artan eğilim
• Deri kalınlığında azalma ve kolay berelenmeye yatkınlık Diyabet
• Gözde katarakt • Aknede ya da yüz tüylerinin büyümesinde bir miktar artış
• İştah artışı ve sonucunda kilo alımı
• Gastrointestinal yan etkiler, ülser veya göğüs yanması.

Bu yan etkiler listesi oldukça korkutucu gözükse de, bugünlerde organ reddini engellemek için kullanılan düşük dozdaki kortikosteroidlerle bu kötü yan etkilerin geçmişe göre çok daha az görüldüğünü vurgulamak gerekir. Diğer bağışıklığı baskılayıcı ilaçlarla kıyaslandığında kortikosteroidler bazı avantajlara sahiptir: kemik iliğini baskılamazlar, diğer ilaçlarla kombinasyon içinde kullanılabilirler ve nakledilen organ üzerine doğrudan toksik etkileri yoktur.

   Önlemler

Eğer gebelik ya da emzirme dönemindeyseniz bu ilacı almanın yararları, size, fetüsünüze ve bebeğinize vereceği potansiyel zararlarla karşılaştırılmalıdır. Gebe olduğunuzu düşünüyorsanız doktorunuz veya transplantasyon ekibinize hemen danışın.
Kortikosteroidler diğer ilaçlarla kombinasyon içinde kullanılabilirler.

   Imuran (Azatioprin)

Azatioprin, hücrelerin bölünme yeteneğini engelleyerek etki gösterir.
Her zaman diğer immunosupresiflerle, mesela siklosporin veya takrolimus ile birlikte verilir; böylece diğer ilaçlardan az dozlarda kullanılabilir. Azatioprinler diğer bir ilacın yan etkilerinedeni ile immunsupresiv ilaçları içeren yeni bir kombinasyonu gerektirdiğinde de yararlı alternatiflerdir. Tüm transplantasyon hastaları azatioprin almaz; bu yüzden eğer bağışıklığı baskılayıcı ilaçlarınız arasında yer almıyorsa korkmayın.

   Azatioprin (Imuran)Kullanımı

Dozunuz, kilonuza, tıbbi durumunuza ve transplantasyondan beri geçen zamana göre hesaplanacaktır.
Tabletlerinizi günün herhangi bir vaktinde alabilirsiniz; fakat ilaçlarınızı her gün aynı zamanda alarak kendinize bir rutin oluşturmaya çalışın.

   Yan Etkileri

Kemik iliği hücreleri azatioprine karşı çok duyarlıdırlar. Azatioprin alan hastalarda kansızlık (anemi), trombosit sayılarında düşme ve kanama bozuklukları, en sıkta beyaz küre (lökosit) sayılarında düşme ve enfeksiyonlara eğilim görülür. Bu yüzden kararlı bir azatioprin dozuna ulaşılana kadar doktorun sık sık kan hücrelerini sayması gereklidir. Eğer kan hücre sayımı düşükse, bir süre için bu ilacı almayı kesmek ve kemik iliğine toparlanması için zaman vermek zorunda kalabilirsiniz.

Bunlara ek olarak azatioprin aşağıdakilere sebep olabilir:

• Saç dökülmesi
• Karın ağrısı
• Kusma
• İshal
• Mide bulantısı gibi sindirim sistemi sorunları
• Ateş
• Eklem ağrıları
• Karaciğer fonksiyonlarında bozulma
• Artan tümör riskleri (lenfoma)

Bu liste kaygılandırıcı görünse de, bu yan etkilerin sıklığının düşük olduğunu
kaydetmek önemlidir. Eğer ilaç kesilirse azatioprinin kemik iliğindeki etkileri geri dönüşümlüdür. Azatioprin organ reddini engellemek için 35 yıldan fazla süredir kullanılmaktadır ve organ reddini engellemek için gereken düşük dozlar insanların çoğu için güvenlidir.
Bütün transplantasyon hastaları azatioprin kullanmaz. Bugün azatiopirin yerine sıklıkla mycophenolate mophetil (Cellcept) kullanılmaktadır

Eğer gebelik ya da emzirme dönemindeyseniz bu ilacı almanın yararları, size, fetüsünüze ve bebeğinize vereceği potansiyel zararlarla karşılaştırılmalıdır. Gebe olduğunuzu düşünüyorsanız doktorunuz veya transplantasyon ekibinize hemen danışın.

   Prograf (Takrolimus)

Siklosprin gibi takrolimus da T-hücrelerinin işlevini bloke eder ve bunların karaciğerinize saldırarak zarar vermesini engeller. Takrolimus, genellikle kortikosteroidler ve bazen de azatioprinle veya cellcept ile kombinasyon halinde oral olarak alınır; vücudunuzda dolaşan takrolimus konsantrasyonu bir kan testi ile ölçülür ve sonuçlara göre dozu ayarlanır. İlacınızın dozu giderek azalacaktır.

Takrolimus aldığınız ilk birkaç ay boyunca sık sık kan testi olacaksınız; böylece ilacın etkisi kadar yan etkileri de izlenebilecektir.

   Prograf (Takrolimus) Kullanımı (1 ve 5 mg’lık kapsüller)

Dozunuz kilonuza, kan düzeyinize, tıbbi durumunuza, laboratuar test sonuçları ve herhangi bir yan etkinin varlığına göre hesaplanacaktır. Günlük toplam miktar bölünmeli ve 12 saatlik aralarla iki doz halinde alınmalıdır.
Kapsülü paketinden çıkarıp bol su ile hemen yutunuz.
Kapsüller, öğünlerden bir saat önce veya iki-üç saat sonra alınmalıdır.
Check-up yapılacak ziyaret gününüzde kan örneğinizi verene kadar takrolimus almayınız. Yanınızda ilacınızı getirmeyi unutmayınız ki, kan testini yaptırır yaptırmaz içebilirsiniz.

   Yan Etkileri

Takrolimusun yan etkileri şunlardır:

• Böbrek fonksiyonlarında bozukluk
• Yüksek tansiyon
• Uyku düzensizliği
• Bir miktar yükselmiş kan şekeri düzeyleri
• Ellerde ve ayaklarda uyuşukluk ve karıncalanma
• El titremesi (tremor)
• Baş ağrıları

Transplant ekibiniz ilacınızı siklosporin-den takrolimusa veya takrolimustan-siklosporine değiştirebilir. Bu devam eden doku reddini engellemek veya yan etkileri ortadan kaldırmak amacı ile yapılır. Takrolimus ve siklosporini aynı anda asla almayınız.

Bu yan etkilerin çoğu takrolimusun dozu düşürülerek ortadan kaldırılabilir ya da azaltılabilir. Muhtemelen bu yan etkilerin hepsini birden ya da en azından çoğunu yaşamayacağınızı ve zamanla aldığınız doz düştükçe daha azının ortaya çıkacağını unutmayın.
Takrolimus sık kullanılan birçok ilaçla etkileşim gösterir. Herhangi bir yeni ilacı almadan önce her zaman doktorunuz ya da transplantasyon ekibinizin onayınızı alınız. Bunlara eczanelerden reçetesiz olarak alabileceğiniz ilaçlar da dahildir. Eğer gebelik ya da emzirme dönemindeyseniz bu ilacı almanın yararları, size, fetüsünüze ve bebeğinize vereceği potansiyel zararlarla karşılaştırılmalıdır. Gebe olduğunuzu düşünüyorsanız doktorunuz veya transplantasyon ekibinize hemen danışın.

   Siklosporin (Sandimmune/Neoral)

Siklosporin T-hücrelerinin (bir akyuvar türü) etkinliğini engelleyerek etki gösterirler; Siklosporin genelde kortikosteroidler ve/veya azatioprin ile kombinasyon içinde oral olarak verilir. Vücudunuzda dolaşan siklosporinin konsantrasyonu bir kan testi ile ölçülür ve dozu ayarlanır. Siklosporin ve takrolimus immun sisteminizi baskılayan esas ilaçlardır.

   Siklosporin (Sandimmun/Neoral) kullanımı

Dozunuz kilonuza, kan düzeylerinize, tıbbi durumunuza, laboratuar test sonuçlarına ve herhangi bir yan etkinin varlığına göre hesaplanacaktır. Eğer siklosporini günde iki kez alıyorsanız, dozlarınız 12 saatte bir olmalıdır.
Check-up yapılacak ziyaret gününüzde kan örneğinizi verene kadar siklosporin almayınız. Yanınızda ilacınızı getirmeyi unutmayınız; böylece kan testini yaptırır yaptırmaz ilacınızı alabilirsiniz.
Siklosporinin iki formülasyonu vardır: sıvı ve kapsül. Ayrıca siklosporinin sandimmune dışında yeni bir formülü vardır, Neoral, emiliminde safraya bağımlılığı eski formülü olan sandimmune göre daha azdır. Ayrıca daha az değişken kan düzeyleri sağlar.

   Sıvı Form

Siklosporinin oral sıvı formu dikkatli bir hazırlık gerektirir çünkü uzun sürelerde güneş ışığında tutulduğunda kimyasal olarak dayanıksızdır. Siklosporin yağlı bir sıvı olduğu için suda iyi çözünmez ve bu ilacı kullanan hastalar aşağıdaki talimatları izlemek zorundadırlar:

• Verilen pipetle reçetede yazılan siklosporin miktarını dikkatlice karıştırınız
  ve sıvıyı bir bardak, seramik ya da kupa içerisine koyun.
• Plastik ya da polistiren bardak kullanmayın.
• Bir metal kaşık kullanarak siklosporini süt, kakaolu süt veya elma suyu ile iyice karıştırın. Karıştırılan içecek oda sıcaklığında olmalıdır.
• Greyfurt suyu kullanmayın.
• Karışımı hemen için ve tüm dozu aldığınızdan emin olmak için bardağı daha fazla süt veya meyve suyu ile çalkalayın.
• Pipetin dışını tek kullanımlık yumuşak bir kağıtla kurulayın ve koruyucu kılıfına geri koyun. Pipeti hiçbir zaman su ya da diğer temizleme ürünleri ile temizlemeyiniz.
• Siklosporin ilacınızı her gün aynı zamanda alın.
• Siklosporini buzdolabında saklamayın. İlacınızı ışık görmeyen serin ve kuru bir yerde saklayın.

Siklosporin aldığınız ilk birkaç ay boyunca sık sık kan testi olacaksınız; böylece ilacın etkisi kadar yan etkileri de izlenebile-cektir.

   Kapsüller

Bazı hastalar kapsül kullanmayı sıvı forma kıyasla daha kolay bulurlar. Hastalar kapsülleri biraz süt, kakaolu süt veya meyve suyuyla almalıdırlar. Greyfurt suyu ile asla almayınız. Kapsülleri her gün aynı saatte almalısınız. Kapsülleri kabından çıkarır çıkarmaz yutun.

   Yan Etkileri

Siklosporinin bazı yan etkileri şunlardır:

• Böbrek fonksiyonlarında bozukluk
• Yüksek tansiyon
• Dişeti kalınlaşması
• Kan yağlarında artış
• Kıllanmada artış
• El titremesi (Tremor)
• Diyare, kusma ve bulantı gibi gastroentestinal sorunlar
• Karaciğer fonksiyon bozuklukları
• Baş ağrıları

Bu yan etkilerin çoğu siklosporin dozu düşürülünce azalacak ya da yok olacaktır. Muhtemelen bu yan etkilerin hepsini birden ya da en azından çoğunu yaşamayacağınızı ve zamanla aldığınız doz düştükçe daha azının ortaya çıkacağını unutmayın.

Siklosporin sık kullanılan birçok ilaçla etkileşim gösterir. Herhangi bir yeni ilacı almadan önce her zaman doktorunuz ya da transplantasyon ekibinizin onayınızı alınız. Bunlara eczanelerden reçetesiz olarak alabileceğiniz ilaçlar da dahildir. Eğer gebelik ya da emzirme dönemindeyseniz bu ilacı almanın yararları, size,fetüsünüze ve bebeğinize vereceği potansiyel zararlarla karşılaştırılmalıdır. Gebe olduğunuzu düşünüyorsanız doktorunuz veya transplantasyon ekibinize hemen danışın.

   İlaç Kontrol Listesi

Aşağıdaki kurallar bütün ilaçlara uygulanır:

• İlaçlarınızı her gün aynı zamanda alınız.
• Daha iyi hissetseniz bile dozu hiçbir zaman kendi başınıza değiştirmeyin ya da kesmeyin.
• Eğer kazayla önerilenden fazla bir doz alırsanız, doktorunuza hemen bildiriniz.
• İlacınızın sadece sizin için olduğunu unutmayınız.
• Etikette belirtilen son kullanma tarihinden sonra
  hiçbir ilacı kullanmayınız. Kullanılmayan ilaçları transplant servisine geri götürünüz
• İlacınızı alırken ortaya çıkan yeni ya da alışılmadık herhangi bir yan etkiden doktorunuzu ya da transplantasyon ekibini haberdar ediniz.
• Doktorunuzun izni olmadan reçetesiz satılan ilaçlardan almayınız.
• İlaçlarınızı serin, kuru, ışık almayan ve çocukların ulaşamayacağı yerlerde saklayınız.
• Doktorunuz ya da eczacınız aksini söylemediği takdirde ilaçlarınızı buzdolabında saklamayınız.
• Hafta sonları veya uzun tatillere girmeden önce veya uzun seyahatlere giderken yanınızda yeteri kadar ilaç olduğundan emin olun.